Η Πολλαπλή Σκλήρυνση (ΠΣ) ή Σκλήρυνση κατά Πλάκας κατά την παλαιότερη ορολογία είναι μία αυτοάνοση και εκφυλιστική νόσος του Κεντρικού Νευρικού Συστήματος (ΚΝΣ), που προσβάλλει κυρίως νέους ενήλικες, χωρίς να αποκλείεται και η συμμετοχή παιδιών και μεγαλυτέρων ενηλίκων. Από παθοφυσιολογικής σκοπιάς η νόσος αφορά κυρίως σε καταστροφή της μυελίνης σε όλο τον άξονα του ΚΝΣ, δηλαδή εγκέφαλο και νωτιαίο μυελό, αφού προηγηθεί μία πολύπλοκη φλεγμονώδης διαδικασία ενεργοποίησης των Τ- λεμφοκυττάρων εκτός ΚΝΣ.,  , κινητοποιούν την συμμετοχή όλων των κυττάρων και παραγόντων του ανοσοποιητικού συστήματος (Β-λεμφοκύτταρα, κυτταροκίνες, μεταλλοπρωτεϊνάσες, συμπλήρωμα κλπ) που καταλήγει στην καταστροφή της μυελίνης και στην δημιουργία απομυελινωτικών πλακών και σύντομα αυτό οδηγεί και στην καταστροφή νευρικών αξόνων.

Η φλεγμονώδης αυτή διεργασία ανατροφοδοτείται και μπορεί να οδηγήσει σε διάφορους τύπους κλινικής πορείας και εξέλιξης της νόσου, είτε με εξάρσεις και υφέσεις, είτε με πρωτογενώς ή δευτερογενώς προϊούσα πορεία και εγκατάσταση προοδευτικά αναπηρίας και μόνιμων συμπτωμάτων.

Θεραπευτικά, μέχρι προ μηνός υπήρχαν διαθέσιμα στην φαρέτρα των νευρολόγων τόσο οι διάφορες ιντερφερόνες και το glatiramer acetate, που χρησιμοπούμενα από 15ετίας και πλέον έχουν πραγματικά αλλάξει το προφίλ της νόσου και έχουν βοηθήσει πολλούς ασθενείς, όσο και το μονοκλωνικό αντίσωμα natalizumab, από τετραετίας, με πολύ καλή ανταπόκριση και βελτίωση της κλινικής εικόνας των ασθενών. Το τελευταίο όμως ενέχει τον κίνδυνο κάποιας βαρειάς εγκεφαλοπάθειας (PML) σε μερίδα ασθενών, ειδικά αυτών που είναι οροθετικοί για τον ιό JC και λαμβάνουν το φάρμακο επί μακρόν ή έχουν στο παρελθόν λάβει ανοσοκατασταλτική αγωγή. Όλες οι προαναφερθείσες φαρμακευτικές αγωγές είναι ενέσιμες και επηρεάζουν σε μικρότερο ή μεγαλύτερο βαθμό την ποιότητα ζωής των ασθενών.

Από διμήνου πλέον υπάρχει διαθέσιμο και στην χώρα μας το πολυαναμενόμενο φάρμακο για την ΠΣ από του στόματος, με την φαρμακευτική ονομασία, fingolimod και την εμπορική ονομασία Gilenya, το οποίο πέραν της προφανούς ευκολίας στην χρήση που παρέχει στους ασθενείς, φαίνεται ότι έχει υψηλή αποτελεσματικότητα και ασφάλεια, όπως προέκυψε και από τις δύο μεγάλες μελέτες που ολοκληρώθηκαν πρόσφατα, την TRANSFORMS και την FREEDOMS σε πολύ μεγάλο δείγμα ασθενών, διεθνώς. Στις ΗΠΑ και στην Αυστραλία το φάρμακο εγκρίθηκε ως φάρμακο πρώτης γραμμής, ενώ στην Ευρώπη, όπως και στην χώρα μας ως δεύτερης γραμμής.

Ο καινοτόμος και βασικός μηχανισμός δράσης του νέου φαρμάκου αφορά την “συγκράτηση” των Τ-λεμφοκυττάρων μέσα στους λεμφαδένες, με αποτέλεσμα αυτά να μην μπορούν να αναπτύξουν το καταστροφικό τους έργο εντός του ΚΝΣ και να καταστρέψουν την μυελίνη. Το σημαντικό είναι ότι δεν συγκρατούνται μέσα στους λεμφαδένες τα ενεργά Τ-λεμφοκύτταρα που η δράση τους είναι η επαγρύπνηση σχετικά με την ανάπτυξη φλεγμονής ή κακοήθειας στον οργανισμό. Άρα η δράση του φαρμάκου είναι εκλεκτική και τροποποιητική της νόσου.

Τα δεδομένα για το νέο φάρμακο παρουσιάστηκαν εκτενώς από τον Καθηγητή κ. Κάππο Λουδοβίκο, στο πρόσφατο Διεπιστημονικό Σεμινάριο, με τίτλο “Διάλογοι Ελλήνων Νευροεπιστημόνων για την ΣΚΠ” που διεξήχθη στο Ξενοδοχείο Cape Sounio στο Σούνιο, με την συμμετοχή εκλεκτών Νευροεπιστημόνων τόσο της βασικής όσο και της κλινικής έρευνας.Το Σεμινάριο διοργανώθηκε από το Τμήμα Απομυελινωτικών Νοσημάτων του Αιγινητείου Νοσοκομείου και την Ελληνική Εταιρεία Νευροεπιστημόνων.

Μαρία Αναγνωστούλη
Επίκουρη Καθηγήτρια Νευρολογίας
Υπεύθυνη Ανοσογενετικού Εργαστηρίου
Αιγινήτειο Νοσοκομείο